Pierwsi ¯ydzi pojawili siê w Mys³owicach pod koniec ¶redniowiecza. Jako naród ¿yj±cy w Europie na wygnaniu i bêd±cy czêsto poddawany represji ze strony zamieszkuj±cej na danym terenie ludno¶ci, ¯ydzi ¿yli w zasadzie na ³asce lub nie³asce w³adców poszczególnych ziem. W okresie przed rozbiorami istnia³a w Polsce wyj±tkowa jak na europejskie warunki tolerancja religijna, stad te¿ w³a¶nie na polskie ziemie przenosili siê ¯ydzi z zachodu. Nie maj±c ziemi na w³asno¶æ i czêsto bêd±c zmuszani do przesiedlania siê, ówcze¶ni ¯ydzi wyspecjalizowali siê w profesji, któr± mo¿na wykonywaæ w ka¿dych warunkach, czyli w handlu. Tacy w³a¶nie ¯ydzi trafili jako pierwsi do Mys³owic, by robiæ interesy, korzystaj±c z nadgranicznego po³o¿enia miasta. Wiemy o nich niewiele, na podstawie ró¿nych przekazów. W 1677 roku w pobli¿u miasta, w czasie kiedy w³a¶ciciele miasta, Turzowie, promowali ku¼nictwo, ¯yd Mertek prowadzi³ w³asn± ku¼niê. Pod koniec XVII wieku w Mys³owicach handlem zajmowa³o siê 9 ¯ydów, a w po³owie XVIII wieku, po przej¶ciu pod panowanie pruskie ju¿ tylko trzech. Pod koniec tego wieku w³adze przyzna³y Mys³owicom prawo urzadzania wiêkszej liczby targów, co wykorzystali usiadaj±cy tu ¯ydzi z Ma³opolski i w wyniku czego ich liczba w mie¶cie wzros³a z 43 w 1771 do 89 w 1811 roku.
Mys³owicka synagoga przy dzisiejszym Pl. Wolno¶ci, zburzona w 1939 r. (fot. arch. red.)
W 1847 roku utworzono w Mys³owicach gminê ¿ydowsk±, w sk³ad której wchodzi³y, poza ówczesnym terenem niewielkich, Mys³owic równie¿ okoliczne miejscowo¶ci w³±cznie z Brzezink± i Katowicami. W 1860 roku powsta³a trzyklasowa ¿ydowska szko³a podstawowa, w której w pierwszych latach uczy³o siê 145 uczniów, w tym 24 spoza miasta. Pruska reforma szkolna likwiduj±ca szko³y wyznaniowe spowodowa³a utworzenie w 1877 w Mys³owicach w budynku przy Urzêdzie Miasta jednej szko³y dla ¿ydów, ewangelików i katolików, w której ci ostatni stanowili 86% uczniów. Wraz z wybijaniem siê nowoutworzonych wówczas Katowic do roli przoduj±cego miasta w regionie przenosili siê tam bogatsi mys³owiccy ¯ydzi, a pozostali biedniejsi. Pobliski, po³o¿ony po drugiej stronie granicznej Czarnej Przemszy, Modrzejów by³ du¿ym skupiskiem najbiedniejszych ¯ydów, a ¶wiadcz± o tym m.in. istniej±ce do dzisiaj stare niskie zabudowania charakterystyczne dla ¿ydowskiej biedoty.
Przed II Wojn± ¦wiatow± ¯ydzi byli w Polsce liczn± mniejszo¶ci±. W Mys³owicach byli oni równie¿ zauwa¿aln± grup± - posiadali w mie¶cie synagogê, cmentarz oraz dwa mniejsze domy modlitwy (wliczaj±c jeden w Brzezince). Narastaj±cy nacjonalistyczny klimat przed wojn±, który ogarnia³ nie tylko Niemcy, ale te¿ inne kraje, w³±cznie z Polsk±, czê¶æ ¯ydów sk³oni³ do wyjazdu za ocean. Nie wiadomo czy w tamtym czasie opuszczali Mys³owice ¿ydowscy mieszkañcy, na pewno ich sytuacja radykalnie pogorszy³a siê z momentem rozpoczêcia wojny i wkroczenia do miasta wojsk hitlerowskich, realizuj±cych plan zniszczenia tego narodu. Ju¿ w 1939 roku Niemcy zburzyli mys³owick± synagogê przy dzisiejszym Placu Wolno¶ci. Do odgruzowywania terenu zostali si³± zaci±gniêci mys³owiccy ¯ydzi, a by ich dodatkowo upokorzyæ zebrano przed pracuj±cymi zbiegowisko dzieci, którym rozrzucano z samochodu s³odycze. ¯ydów z Mys³owic przewieziono do getta w Sosnowcu, a nastêpnie do obozu koncentracyjnego, gdzie prawdopodobnie wiêkszo¶æ zginê³a. Na pewno nie wszyscy, poniewa¿ jeszcze dzisiaj, pomimo antysemickich wydarzeñ w Polsce w 1968 roku, po których wielu pozosta³ych polskich ¯ydów wyjecha³o do Izraela, ¿yje podobno w Mys³owicach kilka ¿ydowskich rodzin.
Mur cmentarza ¿ydowskiego na Piasku od ul. Gwarków (fot. arch. red.)
¯ydzi nie s± zupe³nie widoczni we wspó³czesnych Mys³owicach, a ich obecno¶æ w mie¶cie nie jest potwierdzona. Na pewno nie spotykamy ju¿ ¯ydów jako charakterystycznej, wyró¿niaj±cej siê grupy, poniewa¿ ten ¶wiat w Europie zosta³ ju¿ podczas wojny zniszczony. W Mys³owicach po dawnych ¿ydowskich mieszkañcach miasta pozosta³o wspomnienie piêknej synagogi, zapomniany cmentarz na Piasku oraz istniej±ce do dzi¶ domy modlitwy przy Placu Mieroszewskich na Starym Mie¶cie i przy ul. Bocznej w Brzezince, które s± jednak wykorzystywane w zupe³nie innym celu.
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami O/Mys³owice
Myslowiczanie.pl - Mys³owicki Portal Mieszkañców____________________________________________________________________________________________________Mys³owice, Myslowice, mys³owicki, mys³owickie, mys³owickich, mys³owickim, mys³owickiemu, mys³owickiej, myslowicki, myslowickie, myslowickich, myslowickim, myslowickiemu, myslowickiej, Mys³aw, Myslowitz, Myslovitz, Off Festival, Off Festiwal