Pierwsi chrze¶cijanie w Mys³owicach Wspomnienie: TOnZ O/Mys³owice
Nie znane s± prawie ¿adne fakty zwi±zane przyjêciem chrze¶cijañstwa przez Mys³owiczan, podobnie jak o pierwszych ludziach zamieszkuj±cych Mys³owice. Jednak na podstawie ogólnej wiedzy historycznej i porównañ ze znanymi informacjami dotycz±cymi rozwoju podobnych miast na ¦l±sku oraz sposobów chrystianizacji pogan mo¿emy siê wielu wydarzeñ z du¿ym prawdopodobieñstwem domy¶liæ [1]. Pomocne s± te¿ same informacje topograficzne. Wiemy gdzie znajdowa³a siê pierwsza ¶wi±tynia chrze¶cijañska, co sugeruje miejsce wcze¶niejszego, pogañskiego kultu. Nadrzeczne usytuowanie osady wskazuje z kolei, ¿e pierwsi mys³owiczanie byli rybakami. Sama nazwa dzisiejszego miasta mówi nam ju¿ bardzo wiele - s³owiañskie nazwy miast z koñcówk± "ice" wskazuj± na rodowy charakter pierwszej osady - zamieszka³ej przez potomków jednego przodka rodziny. "Mys³owice" to przecie¿ po prostu "Mys³owicze", czyli dzieci kogo¶ o imieniu "Mys³" [2]. Kim byli wiêc pierwsi chrze¶cijanie w Mys³owicach? Wyobra¼my to sobie.
Herb na ¶cianie szko³y przy Pl. Wolno¶ci - kogo przedstawia? (fot. m-ce.pl)
Dzieñ, w którym chrze¶cijañski misjonarz przyby³ do osady Mys³owiczów nie wyró¿nia³ siê spo¶ród innych. By³o to oko³o 900 roku [3], a teren dzisiejszych Mys³owic wraz z ca³ym ¦l±skiem oraz obszarem a¿ po Sandomierz by³ wtedy czê¶ci± Pañstwa Mielkomorawskiego. Mys³owicze ¿yli z rybo³ówstwa i zamieszkiwali kilka lichych, drewnianych domów w pobli¿u rzeki nad stawem, na niewielkim wzgórzu w miejscu dzisiejszego Parku Zamkowego. Nale¿eli oni do Go³êszyców, jednego ze ¶l±skich plemion, jednak kontakty z innymi przedstawicielami plemiona nie by³y czêste. Poza s±siednimi niewielkimi osadami, jak np. ta nale¿±ca do rodu Dzieækowiczów, do wiêkszych osad, z których potem wyros³y miasta - Bytomia, Miko³owa i O¶wiêcimia - by³o daleko. Osada Mys³owiczów le¿a³a na szlaku z Bytomia do O¶wiêcimia [4] i w jej pobli¿u na niewielkim wzniesieniu, w miejscu dzisiejszego ko¶ció³ka ¦w. Krzy¿a znajdowa³o siê stare, stoj±ce na rozstaju dróg drzewo, które Mys³owicze i inni okoliczni poganie czcili i przy którym ¶wiêtowali. Misjonarz chrze¶cijañski wraz z kilkoma pomocnikami i zbrojnymi przyby³ do Mys³owiczów od strony Miko³owa, jad±c na zaprzêgniêtym w konie wozie dzisiejsz± ul. Wielka Skotnica [5]. Kiedy misjonarz dotar³ do rozstaju dróg z czczonym drzewem, zwo³a³ Mys³owiczów i wszystkich, którzy byli wówczas w osadzie i w znanym im s³owiañskim jêzyku informowa³ ich, ¿e wol± ich ksiêcia jest, by przyjêli now± wiarê, a bóstwa w które dot±d wierzyli s± demonami. Pomimo przera¿enia Mys³owiczów ¶wiête pogañskie drzewo zosta³o ¶ciête. Jako, ¿e ¿adna zemsta za to nie spotka³a mieszkañców, przyjêli oni, ¿e nowy Bóg jest "lepszym bogiem". Misjonarz naucza³ w osadzie Mys³owiczów oko³o tygodnia, nastêpnie ochrzci³ ich i wyruszy³ do nastêpnej miejscowo¶ci.
Czy tak rzeczywi¶cie wygl±da³ chrzest Mys³owic? Tego oczywi¶cie nikt nie wie, ale studiuj±c znane opracowania historyczne, mo¿na przypuszczaæ, ¿e jest to bardzo prawdopodobne. Kim byli wiêc pierwsi chrze¶cijanie w Mys³owicach? Byli poganami, czcz±cymi s³owiañskie bóstwa. Mys³owice nie by³y wielk± osad±, wiêc raczej nie sta³ tu ¿aden pos±g, ale czczono raczej stare drzewo. Wskazuje no to m.in. usytuowanie pierwszej mys³owickiej ¶wi±tyni, jakim jest ko¶ció³ek ¦w. Krzy¿a, poniewa¿ pierwsze ¶wi±tynie chrze¶cijañskie zak³adano najczê¶ciej w miejscu wcze¶niejszego kultu pogañskiego. Z faktu, ¿e znajdowa³ siê on na rozstaju dróg mo¿na przypuszczaæ, ¿e, jak czêsto siê to zdarza, sta³o tam stare drzewo. Do tej pory przecie¿ stare rozstajne drzewa, szczególnie na wsi, maj± w naszej ¶wiadomo¶ci wyj±tkowy charakter - budz± nasz lêk i szacunek.
Okolice ko¶ció³ka ¦w. Krzy¿a na planie Mys³owic z 1590 r. A. Lorenza (arch. red.)
Czy co¶ jeszcze przetrwa³o w nas z czasów pogañskich. Wbrew pozorom, mnóstwo! Dla prostych pogan, których wierzenia by³y mocno w nich zakorzenione, przyjêcie nowej wiary by³o swoist± "nak³adk±" na star± wiarê. Dawny politeizm zosta³ zast±piony monoteizmem, jednak tak na ¦l±sku, jak w ca³ej Europie nie uda³o siê uciec od wiary w wiele bóstw. St±d przecie¿ wynika tak rozpowszechniony w chrze¶cijañstwie kult ¶wiêtych zarówno mêskich i ¿eñskich. Kiedy wierz±cy modli siê w potrzebie do ¶w. Antoniego czy ¶w. Krzysztofa, to w jego pro¶bach i podziêkowaniach pobrzmiewaj± echa wierzeñ pogañskich. Du¿a czê¶æ ¶wi±t chrze¶cijañskich s± to dawne ¶wiêta pogañskie, którym nadano nowe znaczenie, a które pierwotnie zwi±zane by³y ze zmianami pór roku lub p³odno¶ci±. Podobnie w przypadku najwa¿niejszego ¶wiêta jakim jest dla chrze¶cijan Wielkanoc, a dla ¿ydów Pascha, które jest obchodzone w pierwsz± niedzielê po wiosennej pe³ni w okresie przesilenia zimowo-wiosennego. Wiele chrze¶cijañskich symboli ¶wi±tecznych wywodzi siê wprost ze ¶wiata pogañskiego i je¶li symbol wielkanocnego jajka mo¿na uznaæ za symbol ¿ycia i Zmartwychwstania, to jak wyt³umaczyæ wielkanocnego zaj±ca czy ¦mingus-Dyngus? Bezpo¶rednio pogañskie wierzenia równie¿ przetrwa³y bardzo d³ugo, razem z pewn± form± duchowieñstwa, za które w szcz±tkowej formie mo¿na uznaæ odsuniêtych na margines chrze¶cijañskiego spo³eczeñstwa znachorów i wied¼my (ludowych uzdrowicieli i m±drych kobiet).
Jeste¶my potomkami pogan i nie mamy siê czego wstydziæ. Pierwsi mieszkañcy naszej miejscowo¶ci, czyli Mys³owicze byli poganami, bo innymi byæ nie mogli. Chrze¶cijañstwo zakorzeni³o siê w Mys³owicach, a osada bardzo powoli rozrasta³a. W Mys³owicach nie prowadzono wiêkszych wykopalisk archeologicznych, dlatego miejsce pierwszej osady Mys³owiczów nie jest znane, podobnie jak miejsce pogañskiego cmentarza. Wiadomo jest, ¿e zmar³ych chowano regularnie wokó³ ko¶ció³ka ¦w. Krzy¿a do czasu budowy Ko¶cio³a Mariackiego i za³o¿enia wokó³ niego wiêkszego cmentarza. Zastanawia jednak fakt, ¿e w okresach kiedy cmentarz Ko¶cio³a Mariackiego by³ zape³niony grzebano przy ko¶ció³ku ¦w. Krzy¿a jeszcze w XVIII i XIX wieku! Co jest równie¿ ciekawe, ze starych map wynika, ¿e cmentarz chrze¶cijañski znajdowa³ siê na Piasku jeszcze w XX wieku i to nie gdzie indziej tylko na przeciwko bramy cmentarza ¿ydowskiego, w miejscu gdzie znajduj± siê obecnie gara¿e samochodowe i pas zieleni przed nowymi wie¿owcami! Z mapy jasno wynika, ¿e by³ to cmentarz chrze¶cijañski, nie mamy jednak pewno¶ci, czy by³ to cmentarz podlegaj±cy pod ko¶ció³ ¦w. Krzy¿a, czy mo¿e grzebano tu zmar³ych na jak±¶ epidemiê, ani te¿ kiedy dok³adnie i w jakich okoliczno¶ciach cmentarz zlikwidowano. A mo¿e w³a¶nie ten teren - cmentarza ¿ydowskiego i nieistniej±cego ju¿ chrze¶cijañskiego - jest najstarszym, ju¿ zapomnianym miejscem pochówku w Mys³owicach, który siêga tradycj± jeszcze czasów pogañskich?
Cmantarz chrze¶cijañski przy brzegu dawnego stawu na mapie z 1888 r. (arch. red.)
Kim s± wspó³cze¶ni mieszkañcy Mys³owic i czy kto¶ z nas nale¿y do przodków tej pradawnej rodziny, która za³o¿y³a miasto - Mys³owiczów? Mys³owice by³y zawsze maleñk± miejscowo¶ci±, któr± a¿ do XVIII zamieszkiwa³o ledwie kilkuset mieszkañców (przez wiele wieków ok. 300 osób). Na prze³omie XVIII i XIX wieku Mys³owice prze¿y³y rozkwit, z czym zwi±zany by³ wielki nap³yw ludno¶ci. Druga "fala nowych mieszkañców" przypad³a na drug± po³owê XX w. podczas rozwoju przemys³u ciê¿kiego na ¦l±sku. To, ¿e dzisiaj, nadal mieszkaj± w Mys³owicach jakie¶ rodziny, które maja w sobie geny pierwszych za³o¿ycieli miasta wydaje siê zupe³nie nieprawdopodobne, ale... jest to mo¿liwe. Wielu z nas je¶li tylko chce potrafi z mniejszym lub wiêkszym trudem dotrzeæ do nazwisk swoich przodków siêgaj±cych XIX i XVIII wieku, czyli 10 pokoleñ wstecz - w ka¿dym razie taki przedzia³ czasu przesz³o¶ci w³asnej rodziny jest dla nas ³atwy do ogarniêcia wyobra¼ni±. A przecie¿ pradawni Mys³owicze mieszkali tutaj "ledwie" 50 pokoleñ wstecz!
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami O/Mys³owice
Przypisy:
1. Wielka pomoc± w poznaniu prawdopodobnego przebiegu chrztów na ¦l±sku s± dok³adne opisy pó¼niejszych chrztów dokonywanych na Pomorzu Zachodnim.
2. Poza wiedz± o zak³adaniu osad rodowych nazwanych od imienia przodka, pochodzenie Mys³owic mo¿na wysnuæ z samej nazwy. Có¿ bowiem znaczy "Mys³owice" - po prostu "Mys³owicze", grupê osób nale¿±cych do jednej rodziny Mys³a (czy jak niektórzy wol± Mys³awa), podobnie jak rodzinê znanego wieszcza mo¿na nazwaæ Mickiewicze. Odmiana ta jest typowa dla jêzyków s³owiañskich: król - królewicze, Mys³ - Mys³owicze, albo te¿ dziedzic - dziedzice, Mys³owic - Mys³owice. Od razu narzuca nam siê te¿ fonetyka niemieckiego "Myslowitz".
3. Tereny Pañstwa Mielkomorawskiego, w sk³ad którego wchodzi³ wówczas ¦l±sk, zosta³y zchrystianizowane w czasie misji ¶wiêtych Cyryla i Metodego - oboje zmarli przed 900 r., a samo Pañstwo Mielkomorawskie przesta³o istnieæ w 906 r.
4. Szlak z Bytomia do O¶wiecimia bieg³ dzisiejszymi ulicami ¦wierczyny, Bytomsk±, przez Rynek, ul. Grunwaldzk±, Szymanowskiego i O¶wiêcimsk± (ulic Katowickiej, Towarowej, Staroko¶cielnej i Krakowskiej wówczas nie by³o). Ulic± która najbardziej zachowa³a swój charakter, jest zupe³nie niezmieniona w kszta³cie, wiod±ca przy skarpie wzgórza zamkowego ul. Bytomska i spokojnie mo¿emy j± datowaæ na tysi±c lat!
5. Stare mapy Mys³owic, m.in. pó¼na, bo jeszcze z 1749 r. wskazuj±, ¿e wa¿ny dla naszego miasta szlak do Miko³owa prowadzi³ dwoma drogami - dzisiejsz± ul. Miko³owsk± oraz ul. Wielka Skotnica, które to obie drogi styka³y siê w okolicy dzisiejszego po³o¿onego w lesie mostu kolejowego nad ul. Miko³owsk± i dalej prowadzi³y ju¿ razem. Z faktu, ¿e droga wiod±ca ul. Wielka Skotnica krzy¿owa³a siê z szlakiem z Bytomia do O¶wiêcimia przy pierwszej ¶wi±tyni, zanim powsta³o w³a¶ciwe miasto bardziej na po³udnie wokó³ Rynku, mo¿na wnioskowaæ, ¿e dzisiejsza Wielka Skotnica by³a pierwsz± drog± do Miko³owa. Ówczesna Wielka Skotnica nie przechodzi³a jak w pó¼niejszym czasie ³ukiem w ul. Janowsk±, ale prowadzi³a dalej wzd³u¿ ul. Stefana Batorego, przy szybie kopalnianym i dalej lasem. Mieszkañcy Janowa Miejskiego, którzy wybieraj± siê t± tras± do lasu, dobrze wiedz±, ¿e mo¿na tamtêdy zachowan± do tej pory le¶n± drog± doj¶æ wprost do ul. Miko³owskiej!
Wspó³cze¶ni chrze¶cijanie w Mys³owicach - Wielkanoc 2005 (fot. m-ce.pl)
Myslowiczanie.pl - Mys³owicki Portal Mieszkañców____________________________________________________________________________________________________Mys³owice, Myslowice, mys³owicki, mys³owickie, mys³owickich, mys³owickim, mys³owickiemu, mys³owickiej, myslowicki, myslowickie, myslowickich, myslowickim, myslowickiemu, myslowickiej, Mys³aw, Myslowitz, Myslovitz, Off Festival, Off Festiwal
Nie znane s± prawie ¿adne fakty zwi±zane przyjêciem chrze¶cijañstwa przez Mys³owiczan, podobnie jak o pierwszych ludziach zamieszkuj±cych Mys³owice. Jednak na podstawie ogólnej wiedzy historycznej i porównañ ze znanymi informacjami dotycz±cymi rozwoju podobnych miast na ¦l±sku oraz sposobów chrystianizacji pogan mo¿emy siê wielu wydarzeñ z du¿ym prawdopodobieñstwem domy¶liæ 
