Myslowiczanie.pl - Mysłowicki Portal Mieszkańców____________________________________________________________________________________________________Mysłowice, Myslowice, mysłowicki, mysłowickie, mysłowickich, mysłowickim, mysłowickiemu, mysłowickiej, myslowicki, myslowickie, myslowickich, myslowickim, myslowickiemu, myslowickiej, Mysław, Myslowitz, Myslovitz, Off Festival, Off Festiwal

REKLAMA

Awaryjne otwieranie Katowice

PATRONAT MEDIALNY

Festiwal MEDIAWAVE

Klasy integracyjne w SP 13

Janowskie Targi Sztuki

Statystyka serwisu

[dodaj/uzupełnij]

Pogoria - zagłębiowski ocean
Felieton regionalny: Adam Rygiel-Berezowski

Na zwykłej, turystycznej mapie Śląska i Zagłębia Pogoria jest tylko niebieską plamą pośród silnie zaglomeryzowanego obszaru. Ot, zwykły akwen, jakich wiele w tym regionie. W miarę jednak, jak zwiększa się podziałka mapy, którą studiujemy, zaczynamy odkrywać specyficzne cechy jeziora, a raczej trzech jezior.

Stara Pogoria

W latach dwudziestych ubiegłego wieku na terenie Śląska i Zagłębia intensywnie eksploatowana złoża węgla. Duży popyt na węgiel w latach dwudziestych i trzydziestych, spowodowany między innymi strajkami górników w Wielkiej Brytanii, o później potrzebami toczącej się wojny światowej spowodował również intensywną eksploatację odkrywkową złóż piasku w pobliżu kopalni węgla kamiennego. Powstały olbrzymie wyrobiska po wydobyciu powierzchniowym. Ze względu na dużą ilość zasobów wodnych na tym terenie, głównie w postaci czystych ( wtedy chyba nie było innych) rzek i potoków, ktoś wpadł na pomysł, aby zalać wyrobiska popiaskowe wodą i tak w 1943 powstała Pogoria. Usytuowana jest w Kotlinie Przemszy, która jest wschodnią częścią Wyżyny Śląskiej. Nazwę swą wzięła od małej rzeczki, która zasilała ten zbiornik. Zbiornik ów utworzony został w niezwykle malowniczym miejscu, pośród lasów, łąk, z dala od osiedli jednak nie na tyle, aby wkrótce stać się terenem wypoczynkowym dla mieszkańców Zagłębia i nie tylko. Już w latach czterdziestych na terenach wokół jeziora zaczęto budować ośrodki letniskowe, głównie z myślą o pracujących w pobliżu. Z czasem jednak zbiornik stracił na znaczenie, jako ośrodek wakacyjny, natomiast był chyba najbardziej popularnym na Śląsku i Zagłębiu sobotnio niedzielnym ośrodkiem wypoczynkowym. Wokół zbiornika usytuowane są liczne ośrodki wypoczynkowe, kiedyś będące własnością zakładów przemysłowych, obecnie głównie prywatne.

Wędkarskie niebo

Ten zalew, który dla wszystkich to Stara Pogoria jest strefą ciszy, co oznacza zakaz używania wszelkich silnikowych urządzeń pływających. Gwarantuje to ciszę i spokój w trakcie pobytu nad jeziorem, ze względu na wyjątkowo czystą, jak na tak silnie uprzemysłowiony region, wodę życie biologiczne akwenu jest niezwykle bogate. Żyją tu wszelkie gatunki ryb nizinnych. Naturalnie rozmnażające się leszcze. Liny i płocie, których tarliska są tu liczne, znajdują w Pogorii wyśmienite warunki bytowania.. Zbiornik regularnie zarybiany jest karpiem, ulubioną rybą wędkarzy. Żyje tu również jaź, który jest rybą typowo rzeczną.

Z drapieżników żyją tu szczupaki, sandacze, węgorze, okonie i niedawno wsiedlone sumy. Czynione są próby z introdukcją pstrąga tęczowego. Małże racicznice i szczeżuje, których kolonie bytują na dnie jeziora poprawiają stan czystości wody. Czasem przecinają żyłkę wędkarzom łowiącym z gruntu. O czystości wód świadczy również częste występowanie raka szlachetnego i błotnego. Licznie występujące tu na dnie rośliny zanurzone tworzą podwodne łąki będące o stoją życia w Pogorii.

Wędkarze, którzy umiłowali sobie ten akwen twierdzą, że jeżeli Bóg stworzył niebo dla wędkarzy, to będzie ono tak wyglądać. Złowione tu rekordowe okazy płoci, amura, szczupaków i innych ryb stanowią świadectwo tego! Idąc na łowisko zaraz za asfaltową drogą, wyłączoną jednak a ruchu kołowego, już można natknąć się na grzyby w lasku okalającym jezioro.

Czyściec i trochę piekła

Duża część linii brzegowej jeziora zarośnięta jest trzcinami. Ptactwo wodne znajduje więc tu wyjątkowo korzystne warunki lęgowe i bytowe Najbardziej widocznymi ptakami żyjącymi tutaj są, oczywiście, łabędzie.. Latem często łabędzie rodzice prezentują plażowiczom swoje brzydkie kaczątka. Często pojawiają się no lustrze wody kaczki cyranki i krzyżówki mające tu swoje kolonie lęgowe. Powierzchnię wody co chwilę przecina żerujący perkoz dwuczuby. Najgłośniejszym ptakiem bytującym tu jest mewa śmieszka. Reszta ptasiego towarzystwa to przedstawiciele rzadkich gatunków, oczywiście chronionych. Są to zimorodek, kuliczek piskliwy, bączek i inne.

Cały ten wypoczynkowo wędkarski raj zamyka się mniej więcej na siedemdziesięciu hektarach zbiornika. Lustro wody zamyka się w prostokącie o wymiarach 80 na 150 metrów. Średnia głębokość zalewu to około 5,5 m. Długość linii brzegowej wynosi około dwóch kilometrów. Brzegi jeziora porośnięte są lasami sosnowo brzozowymi, w których rośnie dość dużo grzybów. Dojazd do jeziora samochodem jest możliwy, ale drogi nad samym jeziorem są wyłączone z ruchu. Policja i straż miejska konsekwentnie egzekwuje ten zakaz.

Nad wodą znajdują się szkółki żeglarskie i stanice wodniaków. Stały się one wylęgarnią adeptów sportów wodnych, kajakarzy i żeglarzy. Kiedyś, gdy jeszcze wolno tu było uprawiać sporty motorowodne, ostrogi w tej dyscyplinie zdobywał na Pogorii sam Waldemar Marszałek.

Woda w akwenie jest w drugiej klasie czystości. Jej czystość od pewnego czasu jest stabilna i mimo drugiej klasy czystości żyją tu i raki może będą pstrągi. Warto by było zwrócić szczególną uwagę na szamba ośrodków wypoczynkowych, domów letniskowych i całorocznych położonych wokół jeziora. Wystarczy zwrócić uwagę na to jak często przyjeżdżają tu " szambelani". Wędkarze, bowiem skarżą się na to, że ścieki bytowe z tych ośrodków są wpuszczane po prostu do wody. Ryby złowione w ich pobliżu mają wyraźnie szambelański posmak i aromat Oprócz tego, o okresach dłuższych upałów, przenawożenie ściekami powoduje okresowe zakwitanie wody. Nie jest to przyjemne ani dla odpoczywających, ani dla wędkarzy.

Powtórka z Pogorii

Konsekwencją powstania jeziora Pogoria była eksploatacja złóż piasku dla potrzeb górnictwa w innym, położonym w niewielkiej odległości, wyrobisku. Kopalnie potrzebowały duże ilości piasku i powstał następny dół w ziemi.

W latach sześćdziesiątych zaczęto zalewać wodą wyrobisko popiaskowe Gołonóg II. Tak powstała druga Pogoria. Piasek wydobywany był tu do stosunkowo niewielkiej głębokości. Średnia głębokość zalewu tu powstałego wynosi około dwóch metrów. Do zbiornika przylega duża ilość obszarów podmokłych i zabagnionych. Młaki to 7 hektarów powierzchni bagiennej, gdzie egzystują unikalne gatunki roślin i ptaków. Całość stanowi obszar, który nie wiedzieć czemu jeszcze nie jest rezerwatem flory i fauny. Przecież żyje tu wiele gatunków zwierząt i roślin bardzo rzadkich i prawnie chronionych. Występują tu objęte całkowitą ochroną prawna arcydzięgiel nadbrzeżny, grążel żółty, kruszczyk błotny, kruszczyk rdzawo czerwony, mądzik malinowy, rosiczka i inne.

Wyjątkowość "dwójki"

Pięćdziesiąt dwa gatunki fauny występującej na tym terenie objętych jest również całkowitą ochroną. Świadczy to o unikalnym charakterze obszaru zalewu i jego otoczenia. Dobrym pomysłem jest utworzenie również w tym miejscu rezerwatu przyrody chronionego, oczywiście, prawem.

Do zbiornika można dojść z drogi asfaltowej przez podmokłe zarośla, przez które biegnie ścieżka prowadząca nad wodę. Pawie cały brzeg zarośnięty jest trzcinami, które są siedliskiem trzciniaka i innych ptaków.

Akwen zasilany jest wodą z potoku wypływającego z Pogorii I i jest zbiornikiem przepływowym. Wody jeziora są w drugiej klasie czystości. O tym, że to tylko druga klasa przesądza zanieczyszczenie bakteriologiczne ( występowanie bakterii Coli). Jednak raki tu żyją, co stanowi o stosunkowo niewielkim zanieczyszczeniu. Fauna wodna jest tak samo bogata jak w zbiorniku Pogoria. Amury tu występujące mają lepsze warunki bytowania. Większa część niż w zbiorniku Pogoria I jest zarośnięta trzcinami i inna roślinnością. Powoduje to, że amury, spełniające tę samą rolę w wodzie, co kozy na lądzie, urastają do naprawdę imponujących rozmiarów. Do zbiornika można dojechać wyłącznie drogą gruntową. Ma to zalety i wady. Samochody rzadziej i wolniej jeżdżą, ale za to latem wzbijają tumany kurzu. Również ten akwen objęty jest strefą ciszy. Zabronione jest nawet wędkowanie ze sprzętu pływającego.

Zwrot długu przyrodzie

Co jednak najważniejsze; zalew Pogoria II jest przykładem na to, że to człowiek zniszczył i odebrał przyrodzie można naprawić i oddać, może w trochę innej, ale użytecznej formie. Terenów rekreacyjnych na Śląsku i Zagłębiu nigdy dosyć. Takich z pierwszą czy drugą klasą czystości wody jest brak totalny. Więc okazuje się, że można rekultywować tereny poprzemysłowe i zwracać dług przyrodzie.

Dla mnie, wędkarza i miłośnika przyrody dużym utrapieniem w czasie pobytu nad brzegami Pogorii II są psy, zarówno te kąpiące się w wodzie, jak te buszujące w zaroślach wokół jeziora. Widać częste patrole policyjne. Policjanci poważnie traktują swoją pracę. Są sympatyczni i przyjaźni tym, którzy tu są po to, aby odpocząć. Muszą jednak swoim działaniem spowodować to, aby psy nie straszyły naturalnych mieszkańców jezior i aby było mniej śmieci, które zostawiają odwiedzający akwen. Wędkarze skarżyli mi się, że częste są przypadki kłusownictwa. Kłusownicy używają drygawicy, również łowią na "pupy". Są to metody uszczuplające rybostan i niedozwolone prawem. Poza tym nie zawsze ryby biorą, na co policja już nie ma żadnego wpływu.

Wokół całego jeziora biegnie ścieżka. Idąc zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara z prawej mijamy jezioro, z lewej las. Zarośnięte są nie tylko brzegi jeziora, ale widać zielone wyspy na tafli wody. To królestwo ptaków i linów. Z daleka widać płynące parami kurki wodne i kaczki. Między grążelami pływają liny.

Gdzieniegdzie spotyka się rozbite namioty, w których całe łowiące ryby rodziny chronią się przed deszczem, a nawet tam nocują. Tu znowu wracamy do problemu śmieci. Nad wodą nie ma ich gdzie składować, a turyści nie bardzo chcą je zabrać z powrotem. Więc walają się po lesie plastikowe butelki i worki oraz puszki po piwie. Jest tego bardzo dużo, nawet jak na Zagłębie.

Dąbrowskie morze

Najmłodszym, ale i największym sztucznym jeziorem w pobliżu Dąbrowy Górniczej jest Pogoria III. Zbiornik ten powstał w 1974 roku przez zalanie wyrobiska popiaskowego Gołonóg III. Położony jest, tak dwa poprzednie w kotlinie Przemszy, na terenie administracyjnym miasta Dąbrowa Górnicza. Powstał jako zapasowy zbiornik zaopatrujący w wodę Hutę Katowice. To chyba największy pozytyw wynikający z jej budowy! Zasilany jest w wodę z cieku wypływającego z Pogorii II. Ze względu na to, że Pogoria II stanowi swoisty osadnik dla wód wpływających do Pogorii III, woda w tym jeziorze jest jeszcze czystsza i spełnia normy pierwszej klasy czystości. Jezioro stanowi strefę ciszy. Z tego, że jezioro jest strefą ciszy nic sobie nie robią ptaki. Z trzcin dobywają się odgłosy kłócących się trzciniaków, bączków, a na wodzie rozlegają się głosy kaczek i kurek wodnych. Tylko perkozy nurkują w ciszy, a łabędzie potwierdzają swą nazwę "łabędź niemy" i wodzą swoje młode piękne jak w bajce Andersena.

Można zaryzykować twierdzenie, że akwen ten zdominowany jest przez wędkarzy. Łowią oni ze stałych stanowisk wędkarskich, do których łatwo można dojść ze ścieżki biegnącej lasem wokół brzegu jeziora. W akwenie tym żyją rekordowo wielkie ryby drapieżne. Królem czystej, klarownej wody jest szczupak. Ten "wzrokowiec" ma tu szczególnie dobre warunki rozwoju. Wiadomo, tam gdzie jest duży szczupak musi być duża płoć. Oprócz tego najbardziej zjadliwy drapieżca naszych wód okoń osiąga tu długość 50 centymetrów i wagę ponad dwa kilogramy. Królowie toni, sandacz i sum, występują tu oczywiście również. Listę drapieżników zamyka węgorz.

Pogorię III upodobali sobie też płetwonurkowie. Jest tu wiele ciekawych miejsc do nurkowania. Pod wodą można znaleźć ponoć słupy z anteną satelitarną, resztki płotu betonowego, fragmenty rurociągu, podwodne źródła, zatopione drzewa i krzewy. Jest tam również sztuczna rafa z betonowych elementów.

Bliskość od miast regionu, czysta woda, cisza stwarzają tu warunki do wypoczynku zarówno na co dzień, jak i od święta. Pogoria III jest o wiele większym akwenem od Pogorii I i II, więc można wyszukać sobie miejsce z dala od innych, gdzie nikt mam nie będzie przeszkadzał w odpoczynku czy łowieniu. Rozmiary maksymalne jeziora to 1,5 kilometra szerokości i ponad 2 kilometry długości. Maksymalna głębokość zbiornika przekracza 17., przy średniej niecałe 6 metrów. Powierzchnia lustra wody przekracza 2 kilometry kwadratowe. Obwód akwenu to prawie 6,5 km!. Zdziwienie budzi bardzo słaba sieć handlowa i gastronomiczna. Latem, tłumy ciągną tu na wypoczynek. Ceny, np.. w rybaczówce, są przystępne. Ciągle jeszcze przyzwyczajeni jesteśmy do zabierania ze sobą wałówki.

Wszystkie te zbiorniki i ich otoczenie to użytki ekologiczne. Wydaje się, że oprócz Pogorii II, która w całości powinna być rezerwatem przyrody, niektóre części akwenu Pogoria I i III również powinny stanowić rezerwat. Mimo iż na horyzoncie widoczne są kominy i chłodnie elektrowni Łagisza i innych zakładów przemysłowych, charakter i urok tych miejsc, walory przyrodnicze i rekreacyjne zasługują na najwyższy stopień ochrony.

Zagłębiowski ocean

Na północ od Pogorii III znajduje się kolejne wyrobisko popiaskowe. Jest to była kopalnia piasku Kuźnica Warężyńska. Położenie tego wyrobiska sprzyja zalaniu go czystymi wodami Babiej Ławy. Powstający akwen jest już stopniowo zalewany i będzie największy ze wszystkich Pogorii.. Przy projektowaniu tego obiektu uwzględniono wszystkie problemy związane z powstającym tu kompleksem rekreacyjno hotelowym. Przedsięwzięcie to finansowane będzie w 35% z budżetu państwa, pozostała część to pożyczka z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Postawiono tu na turystykę. Rozmach, który widać w projekcie zamierzenia, bliskość dużego zespołu miejskiego, a więc potencjalnych użytkowników, utwierdzają w celowości tej inwestycji.

Nie do pominięcia jest jeszcze inna rola wszystkich tych zbiorników. Co ileś lat zdarzają się i zdarzać się będą, powodzie, których skutki w dużym stopniu złagodzić mogą zbiorniki retencyjne. Taką rolę ochronna będą pełnić zbiorniki Pogoria III, IV, V i może jeszcze dalsze. Zbiornik Pogoria IV jest trakcie zaawansowanej realizacji, zbiornik Pogoria V jest projektowany. Czy będzie coś jeszcze?

Wycieczka bez "Orbisu"

Wszystkie zbiorniki są tak położone, że chcąc je zobaczyć jeden po drugim, możemy zrobić sobie kapitalną wycieczkę. Najlepiej przyjechać tu pociągiem. Samochód jest na pewno wygodniejszy, ale dojdzie nam spacer ze stacji i do stacji kolejowej. Poza tym nie musimy się martwić, że ktoś go ukradnie czy się włamie i ukradnie radio. Zaczynamy zwiedzanie od końca, czyli od Pogorii III. Ze stacji kolejowej w Gołonogu idziemy ok. dwudziestu minut ulicą w stronę jeziora. Kierunek wszyscy nam wskażą. Potem już widać wodę, cichną samochody, szumią drzewa i śpiewają ptaki. Dalej idźmy na Pogorię II. Tam czujemy się już jak na wczasach. Na koniec Stara Pogoria. Najprzyjemniej jest w okolicach rybaczówki. Jest tam przepiękna plaża i wspaniały widok na jezioro. Vis a vis rybaczówki są ośrodki, od których śmierdzi. Ładnie wyglądają, ale lepiej tam nie podchodzić. Po drugiej stronie plaży zaczyna się las. Przeważają w nim brzozy i sosny. Dęby też nie są wcale rzadkie. W lesie rosną grzyby. Najwięcej czerwonych kozaków i kurek. I cisza, i słychać ptaki, których głos wkomponowany jest w ciszę. Wiatr spina tę całą melodię nadając tonację tej ciszy.

Adam Rygiel-Berezowski, 07.06.2004

Myslowiczanie.pl - Mysłowicki Portal Mieszkańców____________________________________________________________________________________________________Mysłowice, Myslowice, mysłowicki, mysłowickie, mysłowickich, mysłowickim, mysłowickiemu, mysłowickiej, myslowicki, myslowickie, myslowickich, myslowickim, myslowickiemu, myslowickiej, Mysław, Myslowitz, Myslovitz, Off Festival, Off Festiwal